ÇALIŞMA ORTAMININ GÖZETİMİ

ÇALIŞMA ORTAMININ GÖZETİMİ

Çalışma ortamının gözetimi: Sağlık ve güvenlik tehlikelerine karsı yürütülecek her türlü önleyici ve düzeltici faaliyeti kapsar.

İşçilerin Sağlık Gözetimi kapsamda yürütülen faaliyetler çoğunlukla işyeri hekiminin görevidir, ancak çalışma ortamının gözetimi kapsamında yürütülen faaliyetler çoğunlukla “İş Güvenliği Uzmanının Görevlerinin” arasındadır. Elbette ki işyeri hekiminin de çalışma ortamının gözetimi kapsamında görevleri vardır.

Hekim işyeri durum saptaması yaparak çalışma ortamı koşulları ve çalışma ilişkilerini incelemeli, işyeri risk analizi sonuçlarına ulaşmalı ve risk yönetimi becerisi kazanmalıdır. Bu işlemleri yapmaktaki amaç; zararlı etkenleri saptamak, izlemek ve riski kontrol altında tutmaktır. İşyerinde var olan fizik mekan kağıt üzerine dökülmeli ve üretim (iş akım) şeması üzerinden riskli çalışma türleri saptanarak izlenmelidir.

İşyeri hekimi zararlı etkenlerden doğan; termal konfor, kimyasal etkenler, fiziksel etkenler, ağır ve tehlikeli işler, gürültülü işler, uygunsuz postür, ergonomik olmayan koşullarda çalışma, stresli işler, beslenmeyi zorlaştıran işler gibi riskli çalışma koşullarını saptayarak izlemelidir. İşyerindeki sağlık risklerinin (gaz, buhar, toz, gürültü, ısı, nem, basınç, hava akımı, radyasyon) ölçümü yapılmalıdır.

İşyeri ortamında ölçülen değerlerin Malzeme Güvenlik Bilgi Formları (MGBF-MSDS) ile uyumu kontrol edilmelidir.

Kimyasal maddelerin MAK (bir maddenin çalışma ortamında bulunmasına izin verilen azami konsantrasyonu) ve ESD (önerilen eşik sınır değer) hakkında bilgileri içerir. MGBF kimyasal madde üreticileri tarafından verilmek zorundadır (Çevre Bakanlığı-Yönetmelik)

ORTAM ÖLÇÜMLERİNE AİT BAZI TANIMLAR:

•   Çok toksik madde: Çok az miktarlarda solunduğunda, ağız yoluyla alındığında, deri yoluyla emildiğinde insan sağlığı üzerinde akut veya kronik hasarlara veya ölüme neden olan maddelerdir.

         •  Toksik madde: Az miktarlarda solunduğunda, ağız yoluyla alındığında, deri yoluyla emildiğinde insan sağlığı üzerinde akut veya kronik hasarlara veya ölüme neden olan maddelerdi

        •   Zararlı madde: Solunduğunda, ağız yoluyla alındığında, deri yoluyla emildiğinde insan sağlığı üzerinde akut veya kronik hasarlara veya ölüme neden olan maddelerdir.

•Aşındırıcı madde: Canlı doku ile temasında, dokunun tahribatına neden olabilen maddelerdir.

           •Tahriş edici madde : Mukoza veya cilt ile direkt olarak ani, uzun sureli veya tekrarlanan temasında lokal eritem, skar veya ödem oluşumuna neden olabilen, aşındırıcı olarak sınıflandırılmayan maddelerdir.

            •Alerjik madde: Solunduğunda, cilde nüfuz ettiğinde aşırı derecede hassasiyet meydana getirme özelliği olan ve daha sonra maruz kalınması durumunda karakteristik olumsuz etkilerin ortaya çıkmasına neden olan maddelerdir.

          •Kanserojen madde: Solunduğunda, ağız yoluyla alındığında, deriye nüfuz ettiğinde kanser oluşumuna neden olan veya kanser oluşumunu hızlandıran maddelerdir.

         •Mutajen madde: Solunduğunda, ağız yoluyla alındığında, deriye nüfuz ettiğinde kalıtımsal genetik hasarlara yol açabilen veya bu etkinin oluşumunu hızlandıran maddelerdir

•Mesleki maruziyet sınır değeri: (Başka şekilde belirtilmedikçe, 8 saatlik sürede), çalışanların solunum bölgesindeki havada bulunan kimyasal madde konsantrasyonunun zaman ağırlıklı ortalamasının üst sınırıdır.

              •Solunum bölgesi: Merkezi, kişinin kulaklarını birleştiren çizginin orta noktası olan 30 cm yarıçaplı kürenin, başın ön kısmında kalan yarısıdır.

                •Biyolojik sınır değeri: Kimyasal maddenin, metabolitinin veya etkilenmeyi belirleyecek bir maddenin uygun biyolojik ortamdaki konsantrasyonunun üst sınırıdır.

  İŞYERİ ÖLÇÜMLERİ:

         •İşyeri Gürültü Ölçümü ve Gürültü Haritası çıkarılması

        •İşyeri Toz Ölçümü

        •İşyeri Aydınlatma (Işık Şiddeti) Ölçümü

        •İşyeri Termal Konfor Olcumu (Nem, Isı, hava akım hızı vb.)

        •Kimyasal Maddelerin Ortam Ölçümü (Organik Buhar, Gaz Buhar )

        •Genel vibrasyon ölçümleri ve el, kol, bacak vibrasyon ölçümleri

Solunum yoluyla akciğerlerdeki alveollere kadar ulaşan ve orada birikerek pnömokonyoz denilen toz hastalığı grubuna sebep olan tozların büyüklükleri 0,5-5 mikron arasındadır.

TERMAL KONFOR

•   Termal konfor, çalışma ve dinlenme hayatının her anında ortamda ısı rahatlığı için en uygun iklim koşullarının sağlanması demektir.

          • Termal konfor kisinin kendini en rahat hissettiği ortamdır.

          • Kişisel özelliklere göre değişmekle birlikte termal konforu etkileyen asıl faktörler:

            –ortamdaki hava hareketi,

            –nem düzeyi ve

            –termometre ile ölçülen hava sıcaklığıdır

•Termal konforun belirleyicilerini ölçerken;

          •hava sıcaklığı cıvalı termometre ile,

          •havanın bağıl nemi psikrometre ile,

          •ısınım sıcaklığı globe termometreler ile,

          •hava akım hızı(m/sn) katatermometre ya da termik anamometre ile ölçülür.

  Ortamdaki ısı artacak olursa organizmanın yanıtları:

           •• Öncelikle nabız sayısı ve kalp hızı artar,

           •• Deri yüzeyi ısınır ve kan dolaşımı hızlanır,

           •• Vücut yüzeyine daha fazla kan gider,

           •• Terleme başlar

            •Oluşan vücut ısı azalması yüksek ısının etkisini azaltır

           •• Uzun vadede vücut yağ dokusunda artış olur.

•Kışın uygun giyimli bir kişide uygun ortam ısısı 20-22 0C dir. Yazın ise 20-24 0C lik bir ortam ısısı en uygun ısı değeri olarak belirtilmektedir.

              •Çok soğuk ve çok sıcak ortamlar kişinin çalışma etkinliğini düşürür.

              •İdeal çalışma sıcaklığı 15 0C altında olmamalıdır. Ancak hafif islerde ya da durağan kişilerde bu ısı değeri rahat bir değer değildir.

Değişik işler için farklı sıcaklık değerleri önerilmektedir

Sedanter mental iş	21-23 0C
Sedanter hafif iş	19 0C
Ayakta hafif iş	18 0C
Ayakta ağır iş	17 0C
Çok ağır iş	15-160C

Uygunsuz veya yetersiz aydınlatma

•• Sinirleri gerer,

      •• Daha çabuk yorgunluk yapar,

      •• İşlenen suçlarda artışa neden olur,

      •• Gözün zorlanması göz yorgunluğuna neden olur,

      •• Görme etkinliğini azaltır,

      •• Uyum hastalıklarına neden olur,

      •• İş yapmayı zorlaştırır,

      •• İşin verimini azaltır,

      •• İşin kalitesini bozar,

      •• Ekonomik zararlara yol acar,

      •• Taşıt araçları ve yayaların güvenliğini tehdit eder,

      •• Kazalara neden olur

Aydınlatmanın ölçümü:

        Işık kaynağının şiddeti birimi “mum” dur. Yarıçapı 1 metre olan bir yuvarlağın merkezinde bulunan 1 mum şiddetindeki ışık kaynağından, bu yuvarlağın 1 metrekare alanına akan ışık miktarına “lümen” denir. Bir metrekarelik düzeye 1 lümen ışık akımının verdiği aydınlığın şiddeti 1 lux’dur. Aydınlık “lüksmetre” denilen bir aletle ölçülür.

Yapılan çeşitli işlere göre gereken aydınlatma şiddeti

Avlu, açık alan, dış yol, geçit 20C lux

Kaba malz.taşıma, koridor, merdivenler 50 lux

Kaba montaj, kazan dairesi, asansör kabini

Ambar, soyunma / yıkanma yeri, yemekhane 100 lux

Normal montaj, kaba iş tezgahı 200 lux

Ayrıntılı işler 300 lux

Koyu renkli dokuma, ince Iş 500 lux

Hassas işler 1000 lux